Ons brein creëert onze eigen werkelijkheid. Het zijn niet de gebeurtenissen die bepalen hoe we met een situatie omgaan, maar onze percepties. Die zijn onvoorspelbaar en subjectief. Ze kunnen ons in de weg zitten, maar ook helpen. Door ons er bewuster van te zijn ontstaat de mogelijkheid ze te beïnvloeden en ook om zaken vanuit verschillende perspectieven te bekijken.

In GoedeMorgenCommissaris nemen we je mee naar de wereld van perceptie door Linda Guijt, neurowetenschapper met een achtergrond als recherchedeskundige zware georganiseerde criminaliteit bij de politie en cybersecurityconsultant bij multinationals. Annette Mosman, CEO van APG en meervoudig commissaris, reflecteert vanuit de praktijk van het commissariaat.

Perceptie is een onderwerp dat zowel in het persoonlijke als professionele leven van belang is. Onze eigen percepties beïnvloeden ons gedrag en onze beslissingen voortdurend. Linda Guijt stelt dat verhalen een krachtig middel zijn om informatie over te brengen en verbindingen te creëren. Met een persoonlijk verhaal over haar schoonvader, een zeer autonome en intelligente man die weigerde hulp te accepteren ondanks zijn gezondheidsproblemen, illustreert ze hoe perceptie een grote rol speelt in hoe we situaties en oplossingen interpreteren en accepteren.

Verhalen helpen niet alleen om verbinding te maken, maar ook om informatie beter te onthouden. Wanneer iemand een persoonlijk verhaal vertelt, worden dezelfde hersengebieden bij de verteller en de luisteraar actief, wat leidt tot een diepere verbinding en beter begrip. Deze techniek kan ook effectief zijn in een professionele setting, zoals in de boardroom, waar het belangrijk is om complexe informatie over te brengen en te onthouden.

Een onderzoek van Gregory Walton en zijn team, dat gericht was op jongeren die terugkeerden naar school na een jeugddetentie, toonde aan dat een korte interventie waarbij zowel de percepties van de jongeren als die van hun leraren werden aangepakt, leidde tot een significante vermindering van het terugvalpercentage. De interventie bestond uit het delen van positieve verhalen van oudere studenten die vergelijkbare ervaringen hadden gehad, en het creëren van een vertrouwensband tussen de jongeren en een leraar. Dit onderzoek benadrukte de kracht van perceptie in het veranderen van gedrag en het verbeteren van uitkomsten.

Annette Mosman weet vanuit haar ervaring als CEO en commissaris hoe perceptie een rol speelt in besluitvorming op hoog niveau. Ze benadrukt het belang van actief luisteren en nieuwsgierigheid om de standpunten van verschillende stakeholders te begrijpen. Ook in haar werk bij APG moest ze constant balanceren tussen diverse belangen en percepties, vooral in complexe en risicovolle situaties zoals de pensioentransitie. Ze legt uit dat leiders vaak geneigd zijn om snel beslissingen te nemen op basis van bekende patronen en informatie. Echter, het is essentieel om open te blijven staan voor nieuwe informatie en actief te luisteren naar alle stakeholders. Het is hard werken om deze nieuwsgierigheid en openheid te behouden, maar onontbeerlijk voor effectieve besluitvorming en leiderschap.

Om effectieve veranderingen te realiseren, is het belangrijk om niet alleen te vertrouwen op motivatie en informatie, maar ook op het aanpassen van percepties. Guijt benadrukt dat het creëren van positieve percepties en het stellen van proactieve doelen kan helpen bij het overwinnen van de natuurlijke weerstand tegen verandering. Gedragsverandering gaat immers nooit vanzelf, zelfs wanneer er sterke motivatie is. Zo zijn er voorbeelden uit de gezondheidszorg, waarbij mensen moeite hebben om hun levensstijl te veranderen na een hartaanval, ondanks de levensbedreigende situatie. Dit illustreert hoe moeilijk het is om gedrag te veranderen, zelfs als de motivatie hoog is. Onze hersenen zoeken nou eenmaal patronen en verwerken informatie op een manier die vaak leidt tot het handhaven van de status quo.

Guijt benadrukt dat het belangrijk is om nieuwsgierig te blijven naar onze eigen percepties en die van anderen. Mosman voegt hieraan toe dat dit moed en hard werken vereist, vooral in een wereld die steeds complexer en onzekerder wordt. Het is zaak om risico’s te nemen en proactief naar de toekomst te kijken, ondanks de uitdagingen en aansprakelijkheden die daarmee gepaard gaan.