Van instrumentele naar meer creatieve Governance

Wat kunnen wij in onze besluitvorming leren van creatieven?

In onze gesprekken met toezichthouders, tijdens onze commissarisprogramma’s en de board evaluaties bemerken wij een trend dat wij op zoek zijn naar een nieuw evenwicht tussen harde regels, doelen en KPI’s enerzijds en betekenis, creativiteit en waardesystemen anderzijds. Daarom zijn wij te leer gegaan in de creatieve sector. Wat kunnen wij van hen hierover leren?

Tijdens de HemingwayConnect middag op 27 oktober, waar wij te gast waren bij de Dutch Design Week in Eindhoven, legden Tabo Goudswaard, social designer en toezichthouder, Vincent van Herk directeur van Dutch Design Week, social designer Sanne Kistemaker van Bureau Muzus en communicatieprofessional en toezichthouder Leendert Bikker ons uit hoe je dit nieuwe evenwicht kunt bereiken.

Het boek “Maakkracht” van Tabo Goudswaard en Jetske van Oosten opent met de woorden:

“Dat wat werkelijk van waarde is, laat zich vaak niet vangen in lijstjes, cijfers of een stappenplan. Het laat zich niet goed plannen of controleren. Het laat zich wel kennen of beter gezegd beleven en ervaren”.

De systeemwereld en de leefwereld van mensen lijken steeds meer met elkaar botsen. Dat komt door de systeem paradox, die zegt dat systemen mensen weliswaar macht geven, maar de systemen zijn zo belangrijk geworden dat zij in toenemende mate macht over mensen uitoefenen en hun vrijheid inperken.

De metafoor van het machine-denken zit diep in ons. Lineaire causale verbanden en problemen worden opgelost door procesmanagement. We zijn gewend en getraind om een duidelijk einddoel vast te zetten en van daaruit te gaan handelen. Maar bij wicked problems schiet deze benadering te kort: zeer complex, zeer veel stakeholders met tegenstrijdige en vaak veranderende (maatschappelijke) belangen, veel oncontroleerbare variabelen en circulaire causaliteit.

Creatieven die gewend zijn om vanuit empathie en “mens-waarden” te werken, kunnen in deze systeemverandering een grote rol spelen. Zij starten vanuit hun ‘drive’ om bij te dragen aan waarden zonder een duidelijk omschreven eindpunt. Zo blijft er ruimte onderweg voor relevante nieuwe inzichten en ruimte om te anticiperen op veranderende omstandigheden. Omdat deze benadering behoorlijk ongewis aanvoelt, is het van belang om zekerheid te ontlenen aan een duidelijk proces, zo stelde Sanne Kistemaker.

Natuurlijk is dit niet dé nieuwe manier van werken, maar dat we hier elementen van mee kunnen nemen was na deze middag en de rondleiding bij de DDW wel duidelijk. Het gaf inspiratie, lucht en ruimte om anders tegen zaken aan te kijken. Hoe herken je als toezichthouder – je bent zelf immers ook zo gevormd – wanneer organisaties vastzitten in het causale denken en hoe krijg je de dialoog over een andere boeg? Hoe creëer je creatieve ruimte? Bij Hemingway pleiten wij voor een open mind. Dat verrijkt uw rol als toezichthouder, de bestuurder en uiteindelijk de organisatie. Langetermijn waardecreatie reikt verder dat een vaststaand punt aan de horizon.